We staan misschien aan de vooravond van een tijdperk van verbazingwekkende innovatie – waarvan de grenzen nog niet eens duidelijk zijn.
Dit is een bewerking van een artikel van David Wallace-Wells uit de New York Times van 26 juni 2023.
“Ik leid mijn onderzoekslaboratorium al bijna 30 jaar,” zegt Jennifer Doudna, biochemicus aan de Universiteit van Californië, Berkeley. “En ik kan zeggen dat ik in al die tijd nog nooit heb meegemaakt wat we de afgelopen vijf jaar hebben gezien.”
Doudna, won samen met de Franse Michelle Cartpentier de Nobelprijs voor Scheikunde in 2020. Zij staan samen met onze Wageningse hoogleraar John van der Oost aan de basis van de ontdekking van de revolutionaire ontdekking van de CRISPR-Cas-9 methode. Een knip- en plaktechniek, waarmee het DNA kan worden gemoduleerd. Dit ‘Zwitserse zakmes voor gen-bewerking’, wordt als “een tekstverwerker” voor het menselijk genoom beschouwd. Zelf omschrijft Doudna het als “een technologie die het letterlijk mogelijk maakt om de code van het leven te herschrijven”.
Foto: De Amerikaanse biochemicus Jennifer Doudna (rechts op de foto) en de Franse microbiologe (links op de foto) Emmanuelle Charpentier, ontvingen de Nobel Prijs voor scheikunde in 2020. From: Wikimedia Commons
Het werk waarvoor beide wetenschappers de Nobelprijs ontvingen, werd meer dan tien jaar geleden, in 2012, gepubliceerd en opende wat een bijna grenzeloze horizon leek voor therapieën en behandelingen die door Crispr werden aangedreven. Maar als ze het recente landschap van wetenschappelijke doorbraken overziet, zegt ze dat het laatste vijf jaar nog opmerkelijker zijn geweest: “Ik denk dat we ons in een buitengewone tijd van steeds snellere ontdekkingen bevinden.”
De Coronapandemie, met meer dan een miljoen Amerikaanse doden en waarschijnlijk 20 miljoen doden wereldwijd bracht met zich mee dat veel Amerikaanse biomedische wetenschappers uitgeput raakten. Het lijkt alsof ze de afgelopen jaren nederlaag op nederlaag moesten incasseren. Toch zouden deze moeilijke jaren een ongekend keerpunt van medische innovatie kunnen vormen.
Naast de Crispr-toepassingen en de ontwikkeling van nieuwe Covid-vaccins werden ontelbaar potentiële mogelijkheden voor de mRNA-technieken ontdekt. Toepassingen op de grens van immunotherapie en kankerbehandelingen kenen een ongekende progressie. Er werdενeen scala aan nieuwe medicijnen tegen overgewicht ontwikkeld en dankzij nieuwe technieken als AI en “machine learning” kon de ontwikkeling van nieuwe medicijnen enorm versneld worden. En er konden nieuwe vaccins worden aangekondigd voor enkele van ’s werelds meest hardnekkige infectieziekten.
“Het is verbluffend,” zegt immunoloog Barney Graham, voormalig adjunct-directeur van het Vaccine Research Center en een centrale figuur in de ontwikkeling van mRNA-vaccins, die de laatste tijd schrijft over een “nieuw tijdperk voor de vaccinologie”. “U kunt zich niet voorstellen wat u de komende 30 jaar gaat zien. Het tempo van de vooruitgang bevindt zich nu in een exponentiële fase.”
‘Innovaties die de wereld gaan veranderen.
Midden in het centrum van de Amerikaanse Covid-ervaring, te midden van alle doden en lijden en ondanks het disfunctioneren, dat de geboorte ervan in de hand werkte, zit iets wat in elk vorig tijdperk zou hebben uitgezien als een verbazingwekkend biomedisch wonder: de vaccins tegen het coronavirus. De tijdlijnen voor de ontwikkeling van medicijnen slokten in het verleden hele decennia op; experts waarschuwden dat ze pas over jaren een oplossing konden verwachten. Maar de mRNA-sequentie van de eerste injectie werd in een weekend ontworpen en de voltooide vaccins arriveerden binnen enkele maanden, een versnelde tijdlijn die misschien wel enkele miljoenen Amerikaanse levens en tientallen miljoenen wereldwijd redde – aantallen die waarschijnlijk groter zijn dan het cumulatieve wereldwijde dodental van de ziekte.
Het wonder van de vaccins bestond niet alleen uit het redden van levens van Covid. Als eerste in hun soort die door de Food and Drug Administration werden goedgekeurd, brachten ze een zeer lange lijst van potentiële toekomstige mRNA-toepassingen met zich mee: H.I.V., tuberculose, Zika, respiratoir syncytieel virus (R.S.V.), verschillende soorten kanker. En de innovaties op het gebied van vaccins reiken verder dan mRNA: Een “wereldveranderend” vaccin voor malaria, waaraan elk jaar wereldwijd 600.000 mensen sterven, wordt momenteel uitgerold in Ghana en Nigeria, en vroege proeven voor denguevaccins van de volgende generatie suggereren dat ze de symptomatische infectie met 80 procent of meer kunnen verminderen.
Niet elke innovatie die nu op de markt komt of binnenkort op de markt komt, is afkomstig uit Amerikaans onderzoek of heeft dezelfde ontwikkelingsgeschiedenis. Maar veel van hun verhalen rijmen wel, en gaan vaak tientallen jaren terug tot de tijd van het Menselijk Genoom Project, dat in 2003 werd voltooid, en de bijna gelijktijdige verdubbeling van het budget van de National Institutes of Health, die hielp bij het ontketenen van wat Donna Shalala, de secretaris voor gezondheid en menselijke diensten van president Bill Clinton, vorig jaar “een gouden eeuw van biomedisch onderzoek” noemde.
De medicijnen Ozempic en Wegovy hebben het landschap voor obesitas in Amerika al veranderd – een doorbraak die zo vaak beschreven en bediscussieerd is in termen van cosmetische voordelen, dat het gemakkelijk kan zijn om te vergeten dat obesitas één van de grootste risicofactoren is voor vermijdbare sterfte in de Verenigde Staten. Alternatieven van de volgende generatie kunnen zelfs nog effectiever blijken te zijn, en er zijn tekenen van enorme off-label implicaties: Op zijn minst anekdotisch lijken de medicijnen bij sommige patiënten dwangmatig gedrag in een reeks van moeilijk te behandelen verslavingen te beteugelen.
En hoewel de allereerste persoon die Crispr gentherapie kreeg in de Verenigde Staten dit pas vier jaar geleden kreeg, voor sikkelcelziekte, is het sindsdien uitgerold voor testen op aangeboren blindheid, hartaandoeningen, diabetes, kanker en H.I.V. Tot nu toe zijn er slechts twee aanvragen voor dergelijke behandelingen ingediend bij de F.D.A., maar alles bij elkaar genomen lijden er wereldwijd zo’n 400 miljoen mensen aan één of meer ziekten die voortkomen uit mutaties in één enkel gen die in theorie eenvoudig door Crispr zouden kunnen worden verholpen. En als Doudna zich toepassingen een jaar of twee later voorstelt, klinken de mogelijkheden bijna bedwelmend: één-gen bescherming bieden tegen hoge cholesterol en dus coronaire hartziekte, bijvoorbeeld, of, in theorie, een soort genetische profylaxe inbrengen tegen Alzheimer of dementie.
Gaat het ons lukken?
In januari suggereerde een spraakmakend artikel in Nature dat de snelheid van wat de auteurs ontwrichtende wetenschappelijke doorbraken noemden, in de loop der tijd gestaag afnam – dat onderzoekers, deels als gevolg van disfunctionele academische druk, nauwer gespecialiseerd zijn dan in het verleden en vaak in de marge van goed begrepen wetenschap sleutelen.
Maar als het gaat om de komst van nieuwe vaccins en behandelingen, lijkt het tegenovergestelde verhaal eerder waar: hele takken van onderzoek, die decennialang zijn gecultiveerd, werpen nu eindelijk echt vruchten af. Betekent dit dat we een exponentiële curve omhoog volgen naar een radicale verlenging van het leven en de totale uitroeiing van kanker? Nee. De vooruitgang is meer fragmentarisch en verspreid dan dat, en er zijn zelfs mensen die geloven dat de vooruitgang nog sneller zou moeten gaan.
In het midden van de pandemie zijn er een aantal oproepen gedaan voor een grotere versnelling, waarbij sommigen de nadruk leggen op de noodzaak om de kosten voor de ontwikkeling van medicijnen te verlagen, die sinds de jaren 1970 elk decennium zijn verdubbeld, misschien door klinische tests opnieuw te ontwerpen of door gebruik te maken van wat menselijke uitdagingsproeven worden genoemd, of door het goedkeuringsproces voor medicijnen te stroomlijnen.
Dezelfde Barney Graham, die nu senior-adviseur is voor wereldwijde gezondheidsgelijkheid aan de Morehouse School of Medicine, legt de nadruk op kwesties van wereldwijde distributie en toegang: Komen de nieuwe technologieën echt daar waar ze het hardst nodig zijn? “De biologie en de wetenschap die we nodig hebben is er al,” zegt hij. “De vraag voor mij is nu: Kunnen we het ook echt doen?”
David Wallace-Wells is wetenschapsredacteur bij de New York Times en tevens auteur van het boek:”The Uninhabitable Earth: Life After Warming.
Naschrift (redactie MedZ-online)
Een barriere voor de acceptatie van deze nieuwe geneesmethoden, die in dit artikel niet wordt genoemd is het negatieve sentiment dat met name in populistische propaganda steeds luider wordt aangewakkerd om de wetenschap en de wetenschappers te verdenken van een dubbele agenda.
Dankzij de anti-vaccinatie beweging is er intussen een wereldwijd wantrouwen ontstaan tegen vaccins. Dit wantrouwen en het feit dat mensen bang zijn om de nieuwere vaccins te accepteren, zou het levensreddende effect van vaccins kunnen tegenhouden. Men heeft met name angst voor de nieuwere RNA-vaccins. Mensen vertrouwden het niet, dat tijdens de Corona epidemie een vaccin zo snel kon worden ontwikkeld. Daar moest een plan achter zitten. De epidemie zou bewust zijn uitgelokt en de vrees was dat winstbejag boven veiligheid gaat en dat manipulatie van ons DNA door de RNA-vaccins mogelijk wordt.
Het is heel lastig om al dat wantrouwen, dat nog eens sterk gevoed wordt door hele legers van botnets die dit soort berichten op social media verspreiden, te bestrijden. Het wordt een belangrijke taak voor de overheid, om in samenspraak met de wetenschap, de burger van heldere informatie te voorzien, waarmee ze kan bewijzen dat deze vrees volledig ongegrond is. Voorwaarde is wel dat de voorlichting eerlijk en zo transparant mogelijk is. Dat men ook de mogelijke gevaren, die ook kunnen kleven aan deze nieuwe ontwikkelmethoden voor vaccins, belicht.
Een ander aspect is, dat de publieke opinie helaas al jaren sterk beinvloed wordt door de opruiende berichten, die door vijandige mogendheden massaal op social media worden verspreid. Deze berichten worden via, de door de Tech-bedrijven gehanteerde algoritmes, zo achter elkaar geplaatst, dat angstige gebruikers, via dat algoritme steeds meer dezelfde onware berichten wordt voorgeschoteld. Hierdoor worden mensen langzamerhand bevestigd in hun overtuiging, dat er een geheim complot van invloedrijke personen (bijv. Bill Gates, George Soros e.a.) probeert om de mensheid in hun macht te krijgen. Het werkelijke doel van al deze gemanipuleerde berichten is, dat de ons vijandig gezinde mogendheden daarmee onze samenleving en ons gezondheidsstelsel zoveel mogelijkproberen te destabiliseren en te ondermijnen.
De schade die de verspreiding van dit soort nepberichten wordt aangericht is enorm. Hoe we deze trend nog kunnen keren is de grote vraag voor de komende jaren.
