‘De geboorte van nieuw leven is een bijna mystieke gebeurtenis. Iedere keer weer zijn we vol verwondering en bewondering. Dat dat kan! Dat het samensmelten van een minuscule eicel met een nog veel kleinere zaadcel in pak hem beet veertig weken leidt tot een complete gezonde baby.’
‘Leven wil blijven leven, maar leven probeert ook steeds tegen de natuurwetten in te gaan. Want ondanks zwaartekracht vliegen vogels hoog in de lucht, groeien bomen naar boven en rennen berggeiten probleemloos een berg op.’
Dit schrijft Ester Thole in haar nieuwe boek: “Makers van Leven”. Het is een fascinerend boek geworden, dat ons een inkijkje geeft in de wereld van de moleculaire celbiologie.
Voor artsen is dit boek heel interessant. Het laat zien hoe er op het allerhoogste niveau wetenschap wordt bedreven en geeft een inkijkje in de toekomst van de geneeskunde.
Ester Thole is wetenschapsjournalist. Ze studeerde scheikunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze is vooral geboeid over de rol van chemie in alles wat leeft. Of lijkt te leven zoals materialen met levende kenmerken zoals synthetische cellen en zelfsturende geneesmiddelen.
In “Makers van Leven” neemt ze ons op meeslepende wijze mee in een tocht langs een aantal vooraanstaande Nederlandse wetenschappers, die de moleculaire wereld van de levende cel onderzoeken en proberen na te bootsen in een synthetische cel. Thole slaagt erin om deze ingewikkelde wetenschap, die zich bezighoudt met moleculaire systemen op nano-niveau, voor ons relatieve leken ‘tot leven te wekken’.
Het boek is met veel vaart geschreven. Thole heeft de gave om zeer complexe moleculaire processen op een beeldende wijze duidelijk te maken. Ze gebruikt hiervoor alledaagse voorbeelden, waardoor de ingewikkelde processen en interacties in de levende cel begrijpelijk worden.
Kunnen wetenschappers de levende cel gaan nabootsten?
In het voorwoord vertelt Ben Feringa, de Nederlandse Nobelprijswinnaar scheikunde, dat de directe aanleiding voor dit boek, de recente opgerichte samenwerking van alle chemische onderzoekers in Nederland is. Het doel van deze bundeling van krachten, aangevoerd door Ben Feringa en Bert Meijer, hoogleraar organische chemie TU Eindhoven is om een synthetisch levend systeem te bouwen.
Opvallend veel vrouwelijke hoogleraren, van de meest uiteenlopende technische vakgebieden, komen in het boek aan het woord. Een duidelijk teken dat het glazen plafond in de wetenschappelijke wereld ruimschoots is doorbroken.
Het mysterie van ‘leven’ is nog lang niet opgehelderd.
Kan je van een samensmelting van dode materie uiteindelijk een levende cel nabootsen? Het zijn deze fundamentele vragen waar het in dit boek om draait. Hoe moeilijk dat toch nog is, ondanks onwaarschijnlijke nieuwe ontdekkingen, blijkt steeds weer. Ook de ethische kant van het onderzoek wordt besproken, want er wordt wel gesleuteld aan de essentie van ons bestaan. Dit komt vooral tot uiting in het hoofdstuk over het ontstaan van leven op aarde. Daarover tast men nog grotendeels in het duister. De hardliner ziet het als een toevallige gebeurtenis vanuit de oersoep anderen denken dat er buitenaardse invloeden moeten hebben meegespeeld.
Ester Thole ontvouwt deze spannende ontdekkingsreis op speelse wijze in acht hoofdstukken. Het boek leest vlot, maar de materie vraagt om reflectie en het is daarom goed om na het lezen van ieder hoofdstuk een pauze in te lassen, wil je de draad kunnen vasthouden.
Het boek Makers van Leven is een aanrader voor iedere arts en wetenschappelijk geïnteresseerde leek.
Ieder hoofdstuk behandelt een ander onderzoeksgebied, maar de rode draad is het opwekken van leven door het nabootsen van wat cellen kunnen en doen. Daarover gaat dit boek. Over het onderzoek naar de essentie van leven op moleculair niveau en de pogingen om ‘iets’ te maken dat leeft.
Het is een prachtig recept om in ons de verwondering weer tot leven brengen over de onmetelijke rijkheid van de natuur.
Een synthetische cel bouwen kan dat?
In haar ronde langs de Nederlandse wetenschappers die meedoen aan de zoektocht naar het mysterie van ‘leven’ in de menselijke cel, gaat Thole in gesprek met vele vooraanstaande Nederlandse wetenschappers. Zij maken allen deel uit van het BaSyc consortium. (www.basyc.nl )
Het credo van BaSyC wordt verwoord op de website: “Building a Synthetic Cell is a research programme aimed at creating an autonomous, self-reproducing synthetic cell with a bottom-up approach, that is, through the integration of molecular building blocks.
Door alle onderzoeken in één boek te verzamelen en de wetenschappers zelf aan het woord te laten, geeft Thole een overzicht van het gehele onderzoeksveld. Hierdoor snappen we beter we wat het verband is tussen al die deelonderzoeken. Ze weet op een speelse wijze de bevlogenheid van de wetenschappers mee te voelen en we vangen een glimp op van het inspirerende, maar soms ook frustrerende leven van een wetenschapper.
Een hele rij wetenschappers komen aan het woord.
Genoemd worden in het boek:
Ben Feringa: Hoogleraar Organische chemie. RU Groningen
Bert Meijer: Hoogleraar Macromoleculaire en organische chemie. TU Eindhoven.
Joanna Aizeberg: Hoogleraar Materiaalwetenschappen. Harvard University.
Rafal Klajn: Hoogleraar Organische chemie Weizman Institute Israel.
Natalie Katsonis: Hoogleraar Bio-geïnspireerde en slimme materialen. TU Twente.
Ilya Voets: Hoogleraar Zelforganiserende zachte materialen. TU Eindhoven.
Daniela Wilson: Hoogleraar Systems chemistry. Radboud Uniersiteit Nijmegen.
Jan van Hest: Hoogleraar Bio-organische chemie. TU Eindhoven.
Carlijn Bouten: Hoogleraar Celmatrix interacties in cardiovascular regenaration. TU Eindhoven.
Patricia Dankers: Hoogleraar Biomedische materialen. TU Eindhoven.
Bert Poolman: Hoogleraar Synthetische biologie. RU Groningen.
Willem Huck: Hoogleraar Fysische organische chemie. Radboud Universiteit Nijmegen.
Marileen Dochterom: Hoogleraar Bio-nanowetenschappen. TU Delft.
Sybren Otto: Hoogleraar Systeem chemie. RU Groningen.
Tom de Greef: Hoogleraar Biofysiche chemie Radboud Universiteit Nijmegen.
